Đền - Chùa Ngọ Dương, xã An Hoà tôn thờ vị Thành Hoàng tôn kính tên huý là “Hoàng Độ” cư sỹ, nguyên quán thôn Nái Đông, xã Tam Kỳ, Kim Thành, Hải Dương, cùng với 6 anh em vào năm 40 đã lên đường theo Hai Bà Trưng đánh dẹp quân Đông Hán, dành lại giang sơn cho dân tộc. Hai Bà Trưng lên ngôi vua, xét phong thưởng cho tướng sỹ lập công, trong đó có 7 anh em họ Hoàng đều được phong thưởng. Riêng đức Thành Hoàng Hoàng Độ được phong làm Đô uý chỉ huy sứ tướng quân làm Tổng quản cùng anh em ngài bảo vệ, chấn giữ vùng đất phía Đông (Hải Dương - Hải Phòng ngày nay).

Để tưởng nhớ công lao to lớn của vị Hoàng Độ cư sĩ với đất nước, với quê hương, vào ngày 25-12 âm lịch hàng năm, nhân dân làng Ngọ Dương tổ chức lễ hội và kết thúc vào ngày 5 tháng Giêng của năm tới. Lễ hội Bơi trải đền, chùa Ngọ Dương được tổ chức nhằm tưởng nhớ ngày hoá của vị thành hoàng làng, tưởng nhớ vị tướng thời Hai Bà Trưng có công đánh giặc bảo vệ đất nước, thể hiện ý thức “uống nước nhớ nguồn” của cộng đồng đối với các bậc tiền nhân có công với dân với nước.

Lễ hội Bơi trải đền, chùa Ngọ Dương thể hiện bản sắc văn truyền thống riêng của làng Ngọ Dương với hình thức bơi trải đòi hỏi kĩ thuật bơi cao, điêu luyện khác với các hình thức bơi trải khác trong vùng và cả nước; tự làm cỗ chay để tế lễ... Bơi trải, ngoài ý nghĩa gắn với ngày hoá của vị thần còn thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc, sự gắn kết cộng đồng hết sức rõ nét.

Kết thúc hội thị, Ban tổ chức trao giải nhất cho đội thôn Ngọ Dương 1; giải nhì thuộc về 2 đội Ngọ Dương 2, Ngọ Dương 5; giải ba cho đội Ngọ Dương 3; giải khuyến khích tặng đội Ngọ Dương 4.

TRUNG KIÊN