Cách đây vừa tròn 50 năm, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt, ngày 28-5-1967, cố Bộ trưởng Bộ Công an Trần Quốc Hoàn ký Quyết định số 295/QĐ-BCA thành lập Ban Thanh tra Bộ Công an. Đây là sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu sự ra đời chính thức và ngày 28-5-1967 đã trở thành ngày truyền thống của lực lượng Thanh tra CAND.

Ở Hải Phòng, năm 1975, Giám đốc Sở Công an thành phố quyết định thành lập Ban Thanh tra và phân công đồng chí Lê Thanh - Phó Giám đốc Sở kiêm Trưởng Ban Thanh tra CATP. Các đồng chí: Nguyễn Đình Nhẫn, Phạm Đình Hiểu giữ chức vụ Phó Ban Thanh tra CATP cùng với những cán bộ thanh tra đầu tiên: Trịnh Quang Thi, Phạm Phú Bồi, Trần Thị Dĩnh...

Thanh tra CATP ban đầu được thành lập với nhiệm vụ tiến hành các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xem khiếu tố trong nội bộ, tăng cường giữ gìn kỷ luật, củng cố đoàn kết, phục vụ cho công tác quản lý CBCS trong lực lượng. Những cán bộ Thanh tra CATP giai đoạn đầu ấy nhớ lại, vào thời điểm năm 1978-1979, Hải Phòng là cửa ngõ của miền Bắc, cũng là địa bàn thuận lợi cho kẻ xấu lợi dụng, móc nối đưa người trốn đi nước ngoài, tình hình ANTT thành phố vô cùng phức tạp.

Trong thời kỳ đó, Thanh tra CATP đã phối hợp với các đơn vị chức năng xác minh làm rõ hành vi vi phạm pháp luật của 2 đối tượng là Trần Ngọc Tiến và Trần Ngọc Vinh móc nối với 2 cán bộ tha hóa, biến chất tổ chức dẫn dắt người đi nước ngoài. Sau khi thu thập đầy đủ thông tin, tài liệu, Thanh tra CATP đã tham mưu đề xuất với Giám đốc CATP giao Phòng Chấp pháp khai thác, điều tra xử lý nghiêm vụ việc.

Không chỉ điều tra, xác minh các vụ việc mang tính nội bộ ngành, Thanh tra CATP còn có trọng trách lớn là xác minh, làm rõ đơn thư tố cáo của nhân dân liên quan đến công tác công an. Điển hình là năm 1982, Thanh tra CATP phối hợp với Phòng PC16 - CATP xác minh nội dung đơn của ông Phạm Thế Thơ, ở phường Máy Tơ, quận Ngô Quyền, tố cáo: Công an quận Ngô Quyền đánh chết con trai ông là Phạm Thế Quang, bị bắt về hành vi trộm cắp tài sản XHCN tại Cảng Hải Phòng. Đồng chí Vũ Văn Hùng, cán bộ Thanh tra CATP khi đó đã phối hợp với các điều tra viên Phòng PC16 làm rõ, trong thời gian bị tạm giữ tại buồng số 3, Phạm Thế Quang đã bị can phạm cùng buồng là Hoàng Văn Ý, ở phường Hàng Kênh, quận Lê Chân, đánh chết.

Vụ án sau đó đã được đưa ra xét xử. Toà án đã tuyên phạt tên Ý tử hình về tội giết người. Khi trắng đen đã được làm sáng tỏ, cả gia đình ông Phạm Thế Thơ đã lên gặp Ban giám đốc CATP cảm ơn vì đã tìm ra hung thủ và xin lỗi vì quá bức xúc đã làm đơn tố cáo không đúng!

Đại tá Nguyễn Đình Ba, nguyên Phó Chánh thanh tra CATP nhớ lại, vào đúng ngày 13-5-1985, kỷ niệm 30 năm giải phóng Hải Phòng, CATP nhận được đơn của anh Phạm Ngọc Tuấn, ở phố Trần Nguyên Hãn tố cáo một chiến sỹ CSGT có hành vi ăn chặn của anh 20.000 đồng. Đồng chí Hoàng Lương - Phó Chánh thanh tra CATP cùng đồng chí Ba khi ấy là cán bộ thanh tra đã làm rõ vụ việc, đề xuất Giám đốc CATP xử lý theo quy định.

Những năm 2000, đất nước bước sang thế kỷ 21 với những vận hội đi kèm với những thách thức mới, lực lượng Thanh tra CATP tiếp tục phát huy tốt vai trò, trọng trách của mình.

Dư luận nhân dân thành phố vẫn còn nhớ vụ án “kinh điển” xảy ra tại Cty TNHH phân bón 19-8 (năm 2011) do Nguyễn Quang Hoà làm giám đốc. Trước khi lĩnh án vì sản xuất phân bón giả, vợ chồng Nguyễn Quang Hoà cùng bộ sậu ở Cty 19-8 và một số luật sư “giàu kinh nghiệm” phát tán đơn từ đi khắp nơi tố cáo Trưởng CAQ Kiến An chỉ đạo cán bộ dưới quyền hình sự hoá quan hệ kinh tế, “ép” doanh nghiệp phải “chung chi” 320 triệu đồng…

Thanh tra CATP đã khẩn trương vào cuộc, phối hợp với các đơn vị chức năng xác định rõ không có việc lãnh đạo CAQ Kiến An chỉ đạo “tống tiền” doanh nghiệp như đơn tố cáo. Trái lại, từ việc lập án trinh sát, CAQ Kiến An đã bắt quả tang Nguyễn Quang Hoà cùng đồng bọn sản xuất một lượng rất lớn phân bón giả trong Cty 19-8. Vụ án sau đó đã được chuyển sang TAND TP xét xử, các đối tượng Hoà, Nga, Hiển, Viên… đều phải nhận án tù.

Là một bộ phận không thể tách rời trong lực lượng CAND, với nhiệm vụ mang tính đặc thù của mình, lực lượng Thanh tra CAND đã và đang không ngừng nỗ lực, vượt qua mọi khó khăn thách thức để hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình một cách thầm lặng. Đại tá Nguyễn Văn Điệt, Chánh thanh tra CATP cho biết: “Kể từ khi thành lập đến nay, các thế hệ CBCS Thanh tra Công an Hải Phòng luôn giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng, thực hiện nghiêm 6 điều Bác Hồ dạy CAND, 5 điều kỷ luật của Thanh tra Chính phủ, không ngừng trau dồi trình độ, bản lĩnh chính trị, nghiệp vụ, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”.

Với kết quả, thành tích đó, Thanh tra CAHP đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương chiến công hạng Nhì (năm 1995); 23 năm đạt danh hiệu “Đơn vị quyết thắng”, nhiều tập thể, cá nhân được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, UBND TP và Giám đốc CATP khen thưởng.

Tại hội nghị triển khai công tác Thanh tra CATP ngày 15-2-2017, Thiếu tướng Đỗ Hữu Ca, Giám đốc CATP mong muốn trong thời gian tới, lực lượng thanh tra CATP bám sát chương trình, kế hoạch công tác của CATP, cần làm tốt công tác tham mưu cho Đảng uỷ, Giám đốc CATP chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác thanh tra trong CAND, nhất là đối với những vấn đề nổi cộm, bức xúc, để lãnh đạo CATP chỉ đạo giải quyết triệt để. Thanh tra CATP cũng cần chủ động phối kết hợp với các cấp ngành, địa phương, đơn vị chức năng để triển khai các chuyên đề thanh tra một cách hợp lý, hiệu quả, để lực lượng thanh tra thực sự là cầu nối giữa lãnh đạo và các đơn vị trong việc giải quyết các vấn đề, lĩnh vực liên quan đến ANTT và XDLL, góp phần cùng toàn lực lượng CATP hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

CBCS Thanh tra CATP hành hương về nguồn tại Khu di tích Nha CATW (tỉnh Tuyên Quang)

Thế Khoa