Ngày 2-9-1945, dưới lá cờ đỏ sao vàng phấp phới trên quảng trường Ba Đình, Hồ Chủ Tịch đọc tuyên ngôn độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Nhưng giặc Pháp rắp tâm trở lại, thêm một lần dân tộc Việt Nam không chịu khuất phục trước xiềng gông nô lệ, vùng lên “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Trong thời khắc sang trang của lịch sử, trước ngày toàn quốc kháng chiến 19-12-1946, quân và dân Hải Phòng đã tiên phong thử lửa với kẻ thù.

Tự hào “đi trước về sau”

Về trận chiến này, Đại tướng Võ Nguyễn Giáp đã viết trong hồi ký: “Cuộc chiến anh dũng của những người con Hải Phòng  như cuộc tổng diễn tập thực sự của cả nước…”. 9 năm kháng chiến trường kỳ là những trang sử vàng truyền thống “Trung dũng - Quyết thắng”, quân và dân Hải Phòng giữ vai trò khởi đầu, với chiến thắng “Sở Dầu, Cát Bi rực lửa”, “Đường 5 quật khởi”… góp công làm lên một Điện Biên Phủ chấn động địa cầu. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đặt dấu chấm hết cho sự đô hộ của người Pháp suốt gần 100 năm tại Việt Nam. Tuy nhiên, xuất phát từ vị thế chiến lược mà Hải Phòng được chọn làm nơi tập kết 300 ngày theo hiệp định Giơ-ne-vơ.

Đúng ngày 13-5-1955, những tên lính viễn chinh Pháp cuối cùng rút khỏi Hải Phòng, cũng là lúc dưới ánh hào quang rực rỡ của cờ đỏ sao vàng, các đoàn quân giải phóng tiến vào tiếp quản thành phố. Hải Phòng “đi trước, về sau”, ngày giải phóng Hải Phòng cũng đồng nghĩa với ngày giải phóng hoàn toàn miền Bắc, như lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

Sau ngày lịch sử ấy, Hải Phòng đã khẩn trương hàn gắn vết thương chiến tranh, thi đua lao động sản xuất, xây dựng chủ nghĩa xã hội mặc dù trước lúc rút đi, quân Pháp đã triệt thoái nguồn lực của thành phố, di dời hoặc phá hủy các cơ sở kinh tế.

Khi lực lượng cách mạng vào tiếp quản Hải Phòng, những nhà máy điển hình chỉ còn lại đống đổ nát, chưa kể một phần không nhỏ đội ngũ thợ lành nghề, doanh nhân giỏi đã di tản sang phía bên kia vĩ tuyến 17. Nhưng với những nỗ lực diệu kỳ, các cơ sở kinh tế thành phố đã nhanh chóng phục hồi. Vị thế thành phố cảng đầu mối giao thương quốc tế, một trong những trung tâm công nghiệp lớn nhất miền Bắc được khẳng định, nhưng trong niềm hân hoan của tự do, lòng người Hải Phòng vẫn quặn đau trước nỗi niềm chia cắt hai miền Nam - Bắc.

Vững bước trên đường đổi mới

Bước ra từ khói lửa của cuộc chiến dài nhất, tàn khốc nhất lịch sử chiến thanh thế giới, giữa muôn vàn mất mát đau thương, nhưng với niềm tin và sáng tạo, người Hải Phòng luôn tìm riêng cho mình những cách làm mới để vượt qua. Nhiều mô hình phát nguồn từ Hải Phòng đã lan tỏa ra cả nước, như phong trào “dân vận khéo”, “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”… và điển hình là phong trào khoán mới.

Trong một chuyến thăm Hải Phòng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Thực tiễn Hải Phòng đã góp phần vào quá trình hình thành đường lối đổi mới toàn diện đất nước của Đảng ta”.

30 năm thực hiện đường lối đổi mới, Đảng bộ và nhân dân thành phố đã phát huy cao độ truyền thống cách mạng vẻ vang, giành được nhiều thành tựu quan trọng. Nhất là vào thời khắc khủng hoảng của hệ thống XHCN, Hải Phòng đã cùng cả nước vững chãi vượt qua sóng gió, mở ra thời kỳ hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng trên tiến trình CNH-HĐH. Chỉ tính riêng 10 năm thực hiện Nghị quyết 32 của Bộ Chính trị “Về xây dựng và phát triển thành phố Hải Phòng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, thành phố đã có những bước bứt phá ngoạn mục.

Quy mô kinh tế đứng thứ hai vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, GDP tăng bình quân 11%/năm gấp 1,57 lần mức bình quân chung của cả nước. Không gian kinh tế thành phố được mở rộng, thị trường xuất khẩu vươn tới 118 quốc gia và vùng lãnh thổ…

Những năm trở lại đây, trên cơ sở Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ 12 và nghị quyết đại hội 15 Đảng bộ thành phố, Hải Phòng chuyển mình mạnh mẽ. Các công trình hạ tầng trọng điểm như đường ôtô cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện, đường Tân Vũ-Lạch Huyện, cảng hàng không quốc tế Cát Bi… đã tạo động lực thúc đẩy cho kinh tế thành phố. Các khu công nghiệp Nomura, Tràng Duệ, VSIP, Đình Vũ-Cát Hải và các dự án khổng lồ của VinGroup, SunGroup, Him Lam, FLC… đã đưa Hải Phòng trở thành địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút đầu tư.

Các dự án công nghệ cao đã khẳng định hướng đi đúng của chủ trương đổi mới mô hình tăng trưởng, theo hướng đi vào chiều sâu, phát triển bền vững, lấy kinh tế đảm bảo an sinh xã hội, thắt chặt thiết chế văn hóa, ổn định quốc phòng - an ninh, khẳng định rõ nét vai trò lãnh đạo của Đảng.

Nhìn lại chặng đường 62 năm, Hải Phòng đã đóng góp xứng đáng vào thành tựu chung của cả nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả to lớn, thành phố còn không ít những thách thức cần phải vượt qua. Nhưng lịch sử đã chứng minh, Hải Phòng luôn đi đầu về tinh thần quả cảm vượt khó và sáng tạo, “Trung dũng - Quyết thắng” suốt sự nghiệp cách mạng. Chúng ta đã tìm được hướng đi phù hợp, sẽ tự tin bứt phá ngoạn mục trong tương lai, đó chính là kỳ vọng và quyết tâm của toàn Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố. Đó cũng chính là nền tảng  để Hải Phòng vững bước trên đường phát triển và hội nhập, trở thành thành phố Cảng xanh, văn minh, hiện đại.

Lê Minh Thắng