Một nhóm đối tượng sử dụng ma túy trái phép bị Công an quận Cái Răng (Cần Thơ) phát hiện ngày 21/12/2021. (Ảnh: TTXVN)

Quản lý chặt chẽ người sử dụng trái phép chất ma túy sẽ góp phần ngăn chặn, hạn chế việc gia tăng người nghiện, giảm "nguồn cầu" về ma túy, cũng như các loại tội phạm - Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04, Bộ Công an) nhấn mạnh điều này tại Hội nghị cung cấp thông tin về Luật Phòng, chống ma túy 2021 và các văn bản hướng dẫn thi hành, do C04 tổ chức vào sáng 24/12, tại Hà Nội.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện cho biết, cả nước có gần 1.000 đơn vị sản xuất, kinh doanh (nhập khẩu, xuất khẩu) tiền chất công nghiệp, thuốc và nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần và tiền chất dùng làm thuốc. Số lượng nhập khẩu hàng năm tăng khoảng 10% so với năm trước.

Năm 2021, số lượng nhập khẩu tiền chất công nghiệp khoảng 640 nghìn tấn, thuốc và nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần và tiền chất dùng làm thuốc khoảng 15 tấn.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện nhấn mạnh việc kiểm soát tiền chất, thuốc hướng thần, thuốc gây nghiện, thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất trong hoạt động mua bán đến sản phẩm cuối cùng còn nhiều khó khăn.

Thiếu tướng cho biết: Thực tế, đối với các đơn vị nhập khẩu về để kinh doanh thì không chỉ bán lại cho các đối tượng trực tiếp sử dụng mà còn bán cho nhiều đối tượng kinh doanh khác, các đơn vị này lại bán cho các đối tượng khác tạo thành một khâu trung chuyển phức tạp.

Do đó, việc kiểm soát đến sản phẩm cuối cùng còn nhiều khó khăn. Việc kiểm soát đối với nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần và tiền chất dùng làm thuốc chưa được thực hiện.

Để nâng cao hiệu quả quản lý đối với mặt hàng này, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 được Quốc hội thông qua tháng 3/2021, có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, đã bổ sung hoạt động tạm nhập, tái xuất, tạm xuất, tái nhập nguyên liệu làm thuốc là dược chất gây nghiện, dược chất hướng thần, tiền chất dùng làm thuốc, thuốc tiền chất, thuốc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất vào kiểm soát hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, một điểm mới trong Luật phòng, chống ma túy năm 2021 là quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. Đây là chương được quy định mới nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, đảm bảo quản lý chặt chẽ người sử dụng trái phép chất ma túy, góp phần ngăn chặn, hạn chế việc gia tăng người nghiện, giảm "nguồn cầu" về ma túy, cũng như các loại tội phạm.

Theo thống kê của Bộ Công an, tình hình người sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng gia tăng. Cụ thể, năm 2017 phát hiện 128.760 người, năm 2018 phát hiện 135.117 người, năm 2019 phát hiện 143.267 người.

Riêng năm 2020, do tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, các lực lượng dồn sức chống dịch, nhiều địa phương áp dụng giãn cách, các dịch vụ không thiết yếu như quán bar, vũ trường, karaoke, khách sạn không được hoạt động nên số lượng người sử dụng ma túy mới bị phát hiện tăng không đáng kể.

Hình thức, địa điểm sử dụng đã thay đổi nhiều so với trước đây, người sử dụng ngày càng trẻ hóa và sử dụng ma túy tổng hợp ngày càng gia tăng. Nhiều đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp "ngáo đá" gây ra các vụ thảm án đặc biệt nghiêm trọng.

Trong khi đó, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định hiện hành chỉ bị xử phạt hành chính cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đến 1 triệu đồng nên không đủ sức răn đe, ngoài ra, không có biện pháp quản lý nào khác.

Các bánh heroin bị lực lượng chức năng thu giữ trong một vụ mua bán trái phép chất ma túy tại Yên Bái mới đây. (Ảnh: TTXVN)

Vì vậy, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 đã quy định về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. Đây là biện pháp phòng ngừa nhằm giúp đối tượng này không tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật của họ. Thời hạn quản lý là 1 năm kể từ ngày có quyết định quản lý của chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã.

"Việc quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy thực hiện ngay từ lần đầu phát hiện người đó có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và không phải là biện pháp xử lý vi phạm hành chính. Công an cấp xã giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp lập danh sách và chủ trì quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy cư trú tại địa phương," Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện nói.

Trả lời câu hỏi của báo giới về việc phân loại, tách riêng người dưới 18 tuổi với người trưởng thành tại các trung tâm cai nghiện, Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện cho hay, thực tế số người nghiện ngày càng trẻ hóa. Chính vì vậy, Luật lần này đưa người nghiện ma túy từ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đi cai nghiện khiến nhiều người băn khoăn. Bộ Y tế đã có thông tư, quy định với những người dưới 18 tuổi sẽ có nơi cai nghiện riêng.

Điều 34 nêu rõ, các trường hợp người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tương tự như người từ đủ 18 tuổi trở lên, riêng trường hợp trong thời gian quản lý sau cai mà tái nghiện sẽ không đưa đi cai nghiện bắt buộc mà được cho đăng ký cai nghiện tự nguyện. Thời hạn cai nghiện bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi là từ đủ 6 tháng đến 12 tháng.

Để bảo vệ tốt nhất các quyền của trẻ em, Luật đã có một điều riêng quy định cụ thể về việc lập hồ sơ đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

TTXVN