Theo đó, thời gian qua, nhằm hạn chế các hành vi gian lận, trục lợi quỹ BHXH, BHTN, BHYT, BHXH Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn BHXH các tỉnh, thành phố chủ động, quyết liệt triển khai các giải pháp phòng ngừa, phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT.

Nhiều hành vi vi phạm đã được phát hiện và xử lý kịp thời; nhiều nội dung vướng mắc đã được BHXH Việt Nam giải quyết hoặc tổng hợp, báo cáo, đề xuất các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết. Gần đây, cơ quan BHXH và cơ quan chức năng có liên quan đã phát hiện, xử lý một số vụ việc vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT ở một số địa phương, cụ thể như sau:

Về lạm dụng, trục lợi quỹ ốm đau, thai sản:

Người lao động (NLĐ) trục lợi quỹ BHXH thông qua việc sử dụng Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH giả hoặc được các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (KCB) cấp không đúng quy định để thanh toán chế độ BHXH. Qua đó, cơ sở KCB cũng trục lợi quỹ BHYT bằng việc quyết toán công khám, tiền thuốc, dịch vụ kỹ thuật... từ thẻ BHYT của người mua Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH.

Ngoài ra, nhằm trục lợi quỹ BHXH, người sử dụng lao động đề nghị giải quyết hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe đối với NLĐ đang trong thời gian đi làm hưởng lương, nghỉ phép, nghỉ không lương, nghỉ việc riêng, điều trị tai nạn lao động… Hoặc, người sử dụng lao động và NLĐ thỏa thuận với nhau chỉ đóng 6 tháng BHXH hoặc tăng mức đóng BHXH cao bất thường trong thời gian 6 tháng trước khi sinh con để hưởng trợ cấp thai sản...

Trục lợi hưởng BHXH một lần dưới hình thức ủy quyền

Lợi dụng nhu cầu cấp thiết của NLĐ muốn nhận tiền BHXH một lần sớm để trang trải khó khăn trước mắt, mặt khác, quy định hiện hành về thủ tục hồ sơ hưởng BHXH một lần rất đơn giản nên một số đối tượng đã tổ chức thu gom sổ BHXH của NLĐ thông qua hình thức cầm cố, ủy quyền. Đây là hành vi mua, bán sổ BHXH, không chỉ gây thiệt thòi lớn cho NLĐ khi chỉ nhận được 1/3 đến 1/2 giá trị thực của cuốn sổ BHXH mà về lâu dài còn tạo sức ép lên hệ thống an sinh xã hội.

Về lạm dụng, trục lợi quỹ BHTN

Trong thời gian đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ có việc làm nhưng lại không khai báo với Trung tâm giới thiệu việc làm. Sau khi hết thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, NLĐ lập hồ sơ đề nghị cơ quan BHXH truy đóng BHXH bắt buộc cho khoảng thời gian này.

Về lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT

Nhân viên cơ sở y tế sử dụng thẻ BHYT của người nhà hoặc lấy mã thẻ của người bệnh BHYT đã đến khám trước đó để lập hồ sơ chứng từ đề nghị thanh toán chi phí; móc nối với đối tượng “cò” lập hồ sơ bệnh án khống cho người tham gia bảo hiểm nhân thọ để vừa trục lợi bảo hiểm nhân thọ, vừa trục lợi BHYT (như vụ việc xảy ra tại Bệnh viện đa khoa Thái An, Bệnh viện Trường đại học y khoa Vinh, Nghệ An).

Trước thực trạng trên, nhằm đẩy mạnh việc phòng, chống, ngăn chặn lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHTN, BHYT, BHXH Việt Nam đã thường xuyên, chủ động nắm bắt tình hình và có các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn BHXH địa phương tăng cường phối hợp với các Sở, Ban, Ngành, đặc biệt là cơ quan điều tra để kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm. Tuy nhiên, khi phát hiện các hành vi nói trên, ngành BHXH Việt Nam mới chỉ dừng lại ở hướng xử lý là thu hồi hoặc kiến nghị các cơ quan chức năng có thẩm quyền giải quyết. Các giải pháp Ngành triển khai mới chỉ mang tính tình thế, chưa thực sự có công cụ đủ mạnh để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và răn đe các tổ chức, cá nhân có hành vi lạm dụng, trục lợi.

Để góp phần giải quyết tình trạng này, bên cạnh sự nỗ lực của ngành BHXH Việt Nam, rất cần có sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc phòng, chống, ngăn chặn lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHTN, BHYT. Theo đó, BHXH Việt Nam đề nghị Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tiếp tục quan tâm, tăng cường công tác thanh tra đối với các đơn vị chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT…; phối hợp với cơ quan BHXH đẩy mạnh rà soát, chia sẻ dữ liệu nhằm ngăn chặn tình trạng NLĐ hưởng BHTN không đúng quy định và thu hồi số tiền hưởng về quỹ BHTN…

Bộ Y tế tăng cường chỉ đạo công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện công tác KCB BHYT và thanh toán chi phí KCB BHYT; xử lý kịp thời các hành vi vi phạm do gian lận BHYT của cơ sở KCB và người bệnh…

UBND các tỉnh, thành phố, chỉ đạo các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn trong việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT; nắm bắt tình hình “sức khỏe” của doanh nghiệp để có cảnh báo kịp thời. Đồng thời, chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan tích cực vào cuộc, phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH tỉnh đẩy mạnh: tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT; thanh tra, kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn, trong đó chú trọng thanh tra, kiểm tra những đơn vị có dấu hiệu vi phạm trong việc thu đóng, giải quyết hưởng các chế độ BHXH, BHTN; nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác thanh tra, kiểm tra liên ngành; theo dõi, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện BHXH, BHTN, BHYT để đảm bảo kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia.

Thái Bình

• BHXH tự nguyện, “giá đỡ” an sinh giúp người lao động tự do có lương hưu
• Đối thoại và tư vấn chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình với cán bộ, hội viên nông dân
• Cấp thẻ BHYT với người hưởng BHXH hằng tháng đề nghị cập nhật thông tin theo căn cước công dân