Đàn vịt trời của gia đình ông Đặng Lợi Quang

Trước đây, trong túi phải có ít nhất là tiền triệu, bạn mới tự tin gọi món vịt trời ở nhà hàng. Nay chỉ với 300 nghìn đồng, bạn đã có đủ các món ngon từ vịt trời như tiết canh, lòng xào giá dứa, vịt hấp gừng hoặc nước dừa, vịt nướng lá mắc mật, vịt om sấu… Loài hoang dã đặc sản này có giá “mềm” như vậy vì gần đây người ta đã nuôi được vịt trời như vịt nhà. Từ năm 2015, một số trang trại, gia trại ở Hải Phòng đã nuôi vịt trời với số lượng lớn.

Đi xem đàn vịt trời

Chúng tôi đến trang trại của anh Nguyễn Minh Trường ở tổ dân phố Đồng Tử 3 (phường Phù Liễn, quận Kiến An) đúng lúc anh đang lùa đàn vịt vào một ô lưới nhỏ để bắt đem bán. Anh bảo: “Vịt trời khôn lắm, lại bay rất khỏe. Nếu biết đang bị lùa bắt là chúng bay đi biệt tích luôn. Nếu chăng lưới bên trên, chúng không bay đi được thì sẽ lặn một hơi xa mấy chục mét mới ngoi lên, hoặc chúng rúc xuống đáy ao, chui qua lớp bùn dưới chân lưới sắt để chui ra ngoài.

Vịt trời rất tinh, bị lùa vào ô lưới 1, 2 lần là chúng biết, đến lần thứ 3 thì đừng hòng dụ được chúng nữa. Thế là anh Trường lại đem lưới ra chỗ khác quây ô mới để “lừa” đàn vịt láu lỉnh. Được mấy lần chuyển địa điểm như thế vừa mất công vừa mất nhiều thời gian, mệt quá anh Trường đành bỏ cuộc.

Về sau, rút kinh nghiệm, khi vịt đến tuổi trưởng thành, bay được, tức khoảng 80 ngày tuổi, là anh quây lưới bốn bề để giữ vịt, thu hoạch cho dễ. Nếu không thì hầu như không thể bắt được chúng. Có lần anh thử thả mấy con vịt trưởng thành ra ao, “treo giải” con vịt cộng thêm 500 nghìn đồng tiền mặt cho ai bắt được nó nhưng tất cả thanh niên trai tráng trong làng đều “chào thua”.

Anh Nguyễn Minh Trường kiểm tra đàn vịt trời của mình

Mang niềm thích thú với những con vịt hoang dã, chúng tôi tiếp tục đến nhà anh Phạm Năng Hiển, ở thôn Trúc Hiệp, xã Hiệp Hòa, huyện Vĩnh Bảo, xem vịt trời. Nếu anh Trường chỉ mua vịt giống về nuôi thương phẩm thì anh Hiển lại nuôi vịt đẻ, ấp trứng, bán con giông. Anh còn tự chế máy ấp, ấp được đến vài trăm quả trứng một mẻ.

Anh Hiển dẫn chúng tôi ra bờ ao xem đàn vịt. Những con đực có đầu màu xanh lá cây óng ánh, còn con cái có bộ lông màu đốm nâu sáng. Vịt trời ưa sống ở vùng đất ngập nước và sống theo đàn.

Vợ chồng anh Hiển cho biết:“Vịt trời là loài thông minh, có trí nhớ dai: Có con bay rất xa ra cánh đồng gần nhà nhưng nghe thấy vịt ở nhà kêu là lại quay về, và bay đúng đường đã đi chứ không chệch tí nào, dù có đường khác ngắn hơn”.

Khi được hỏi “Thuần hóa vịt trời có dễ không?”, anh Hiển nói chắc như đinh đóng cột: “Rất dễ! Những loài sống đơn thì khó thuần nhưng những loài sống theo đàn như vịt trời thì dễ thuần. Những con bay đi thì luôn quay về với đàn. Nhà tôi cắt cánh những con vịt từ 3 tháng tuổi trở lên để vịt không bay mất, nhưng không cần cắt cánh cả đàn mà chỉ cần cắt già nửa đàn là được”.

Muôn kiểu thuần hóa vịt trời

Mỗi chủ nuôi lại có cách làm khác nhau. Anh Trường thì muốn vịt nhà mình còn nguyên vẹn khi đến tay khách hàng nên anh quây lưới để giữ vịt chứ không cắt cánh. Còn anh Hiển lại cho rằng, nhà hàng cũng cần cắt cánh vịt để giữ, nếu lơ là một chút là vịt bay đi mất. “Vậy nên mình cắt luôn, vừa giúp mình vừa giúp họ”.

Vịt trời là loài thủy cầm hoang dã, bay rất khỏe

Nếu đã biết đặc tính của vịt trời thì nuôi chúng còn dễ hơn vịt nhà. “Nuôi loài hoang dã này thích nhất là ít bị dịch bệnh, cứ cho uống thuốc phòng bệnh định kỳ là không sợ bệnh tật gì cả. Chúng cũng không cần chuồng trại cầu kỳ, dính mưa cũng không sao cả” - anh Hiển chia sẻ. Còn theo anh Trường thì “Giống này khỏe lắm, trời rét 6 độ mà chúng vẫn tắm ao bình thường, trong khi vịt thường thì lăn ra chết!”.

Một chủ nuôi vịt trời khác là ông Đặng Lợi Quang, ở đội 2, phường Tràng Cát, quận Hải An, cũng chung nhận xét như vậy. Theo ông Quang, vịt hơn 2 tháng tuổi có thể bay được. Chúng không bay đi vì trang trại cho ăn đầy đủ. Lúc nào đói bụng là chúng có ngay thức ăn trong máng nên chẳng dại gì mà bay đi xa kiếm tìm thức ăn cho vất vả, trong khi đồng ruộng bây giờ kiếm con tôm con cá cũng khó.

Thức ăn cho vịt thì mỗi chủ nuôi lại có “công thức” riêng. Nhưng nhìn chung đều là thức ăn hỗn hợp tự chế, gồm một phần rau xanh, một phần cám ngô, gạo hoặc đậu và một phần cá tép nhỏ nấu chín.

Vịt trời nhà anh Trường, lúc nhỏ ăn cám công nghiệp mua sẵn. Từ lúc 1 tuần tuổi bắt đầu ăn thức ăn viên. Ông chủ mua cá vụn, tép biển từ ngư dân trong vùng, giá rất rẻ, chỉ 4-5 nghìn đồng/kg. Cá tép đem về phải nấu chín trước khi phối trộn thức ăn, vì vịt trời đặc biệt không chịu ăn cá, tép đã chết. Cứ 2 tạ ngô, thóc thì trộn với vài chục kg cá và tép biển, nhiều nhất có thể trộn tới 60kg. Hỗn hợp này đưa vào máy ép thành viên, phơi khô dùng dần trong 4-5 ngày.

Còn vịt nhà anh Hiển thì ăn cám trộn với bèo tây băm nhỏ. Chúng ăn được hầu hết các loại thức ăn có tinh bột và rau xanh.

Vịt trời là loài thủy cầm hoang dã, bay rất khỏe

Theo các ông chủ, nếu mua ngoài thị trường thì cám công nghiệp đắt hơn mà chất lượng không đảm bảo bằng gia đình tự chế biến. “Hơn nữa, điều tôi lo ngại nhất là chất tăng trọng trong cám mua sẵn sẽ không tốt cho đàn vịt trời. Chúng ăn vào mà lớn nhanh, nặng vượt mức thông thường của vịt trời hoang dã thì chúng chẳng còn là “vịt trời” nữa rồi! Vịt thường mới cần số lượng cân nặng để bán được nhiều tiền, còn với vịt trời, tôi xác định tiêu chí đầu tiên là đạt chất lượng ngon, sạch” - anh Trường nói.

Vịt trời có ruột nhỏ, ăn ít, chỉ bằng 4/10 khẩu phần của vịt thường. Trọng lượng vịt trưởng thành chỉ 1,2-1,5kg. Các ông chủ chia sẻ, để biết con vịt trời đã đạt chất lượng thịt tốt nhất chưa thì chỉ cần rút lông ở đầu cánh vịt, nếu thấy chân lông khô thì vịt đã ăn ngon, nếu chân lông còn ướt, màu hơi hồng thì thịt chưa ngon và khó làm lông.

Vịt trời có xương nhỏ, da giòn, thịt chắc, ngọt và thơm chứ không có mùi hôi như vịt thường. Đây là món ăn không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng nên được nhiều người ưa chuộng. Hiện trang trại của gia đình ông Quang, anh Trường và anh Hiển đều không đủ vịt trời để bán. Trong bối cảnh người dân ngày càng “sành ăn”, đồng thời lại đề cao cảnh giác với thực phẩm không an toàn thì một đặc sản ngon, sạch như vịt trời đang hút khách. Các khách sạn, nhà hàng, siêu thị quanh vùng, các hộ gia đình, cơ quan, doanh nghiệp đến trang trại mua tới tấp.

Hân Minh