Ngôi trường tại Hưng Yên xảy ra vụ 5 nữ sinh đánh hội đồng, lột đồ bạn học. Ảnh: nguồn internet

“Trên nóng, dưới… lạnh”

Tại hội nghị, theo Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Giáo dục Chính trị và Công tác học sinh, sinh viên (Bộ GD-ĐT) Bùi Văn Linh, thời gian qua, công tác xây dựng và bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện; phòng, chống bạo lực học đường luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo.

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo ban hành khá đầy đủ: Luật giáo dục 2005, Luật trẻ em 2016 quy định các quyền của trẻ em, trong đó có quyền được bảo vệ khỏi bạo lực học đường. Chính phủ đã ban hành Nghị định quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 2 quyết định, 1 chỉ thị liên quan đến nội dung này.

 Về phía Bộ GD-ĐT, Bộ trưởng đã ban hành theo thẩm quyền 25 văn bản, gồm các thông tư, quyết định, chỉ thị, các văn bản chỉ đạo điều hành và văn bản hành chính khác.

Với hệ thống văn bản quy phạm, chỉ đạo chặt chẽ, đầy đủ, kịp thời này, đã tạo hành lang pháp lý để các cơ sở giáo dục trong toàn quốc bảo đảm tốt an ninh, an toàn trường học; bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường…

Tuy nhiên, thời gian qua, tình trạng bạo lực học đường vẫn diễn biến phức tạp ở một số địa phương, cơ sở giáo dục; cá biệt có một số vụ việc bạo lực học đường nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần học sinh, môi trường giáo dục và gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội.

Nguyên nhân của tình trạng gia tăng bạo lực học đường được các đại biểu nêu ra, như: tác động của mặt trái của nền kinh tế thị trường và quá trình hội nhập; sự bùng nổ CNTT, mạng xã hội; giáo dục trong một số gia đình chưa thực sự lành mạnh; sự thay đổi nhanh chóng về tâm sinh lý học sinh. Phó giáo sư Trần Thành Nam, Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, bạo lực học đường không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà của nhiều quốc gia trên thế giới.

Theo số liệu của UNESCO, tỷ lệ trẻ em và vị thành niên là nạn nhân của bạo lực học đường hàng năm lên đến 246 triệu người trên toàn thế giới. Số liệu của Plan International và Trung tâm nghiên cứu quốc tế về phụ nữ (ICRW) khảo sát trên 5 quốc gia là Campuchia, Việt Nam, Indonesia, Pakistan và Nepal cho thấy cứ 10 học sinh thì có 7 em từng trải nghiệm bạo lực học đường. Quốc gia có số học sinh hứng chịu nạn bạo lực cao nhất là Indonesia (84%); thấp nhất là Pakistan với 43%. Chỉ tính trong 6 tháng (10/2013-3/2014), số học sinh bị bạo lực (ở mọi hình thức: tinh thần, thể xác...) tại trường học của Indonesia là 75%. Việt Nam đứng thứ hai với 71%.

Ngoài những nguyên nhân trên, tại một số địa phương chưa thường xuyên chỉ đạo thực hiện các quy định về bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường. Công tác tuyên truyền, giáo dục liên quan đến nội dung này chưa hiệu quả.

Thực hiện dân chủ cơ sở trong một số trường học còn hạn chế. Một số nhà giáo, cán bộ quản lý chưa đáp ứng yêu cầu về phẩm chất, năng lực. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đôn đốc thực hiện ở cơ quan quản lý cấp trên chưa thường xuyên, kịp thời. Phối hợp giữa các sở, ban, ngành tại các địa phương thiếu chặt chẽ; lương giáo viên hợp đồng 1,2 triệu; vẫn còn tình trạng "trên nóng, dưới lạnh"…

Cần nêu gương, phòng ngừa là chính

Đó là chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ tại hội nghị. Để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường, quan điểm của Bộ trưởng Nhạ là ngành giáo dục cần chủ động, tích cực, tập trung vào các giải pháp để “phòng” bạo lực học đường là chính.

Từ quan điểm này, hội nghị tập trung trao đổi, thảo luận, nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức, trách nhiệm, trước hết trong thực thi các văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện, an toàn, phòng chống bạo lực học đường; thống nhất các biện pháp, giải pháp và trách nhiệm triển khai các nhiệm vụ này; hướng tới thực hiện căn cơ, bài bản, lấy “phòng” làm chính bằng các giải pháp “tháo gỡ”, “hóa giải” nguyên nhân, dẫn đến bạo lực. Vai trò của nhà trường, nhất là thầy cô giáo chủ nhiệm, thầy cô giáo phụ trách đoàn, hội, đội, đặc biệt là trách nhiệm của Ban giám hiệu nhà trường cần phải được xiết chặt lại.

“Các thầy cô phải trở thành nhà giáo dục, không phải “thợ dạy”. Cần lấy giáo dục, nêu gương làm chính, không nặng về phạt, răn đe”, Bộ trưởng nêu quan điểm. Cho biết Công đoàn Giáo dục cũng phải vào cuộc sâu, Bộ trưởng Nhạ còn nhấn mạnh vai trò vô cùng quan trọng của đội ngũ nhà giáo trong đẩy lùi bạo lực học đường. Cùng với đó là vai trò các trường sư phạm mà theo Bộ trưởng là phải chú trọng ngay từ khâu đào tạo giáo viên, thầy cô phải có năng khiếu sư phạm, yêu nghề mến trẻ; chương trình đào tạo cho giáo viên cũng phải thay đổi để từng thầy cô phải coi đây là nhiệm vụ của mình trong công tác giáo dục.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch Hội đồng quản trị hệ thống trường Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội), người có hơn 20 năm kinh nghiệm làm hiệu trưởng khẳng định, bạo lực học đường có nguyên nhân chủ yếu từ vấn đề tâm lý lứa tuổi học sinh nên giải pháp cũng phải từ tâm lý.

Để giải quyết các vấn đề này, ông đã tìm ra giải pháp bằng việc đưa giá trị sống vào trường học, mỗi tiết một tuần. “Học sinh được giáo dục kỹ năng sống, thực hành kỹ năng sống, và đây là tiết học các con thích nhất. Tiết học này cũng giúp học sinh, thầy cô xử lý vấn đề của mình tốt hơn, trường học trở nên thân thiện hơn, học sinh hạnh phúc hơn” ông nói.

Từ bài học thực tiễn đó, ông Hòa đề xuất đưa giáo dục giá trị sống vào trường học, coi trọng tư vấn tâm lý học đường, mỗi thầy cô giáo phải là một nhà tư vấn tâm lý cho học trò, quan tâm đến cảm xúc, hạnh phúc của học sinh thì bạo lực học đường sẽ giảm dần.

Bộ GD-ĐT vừa ban hành Chỉ thị số 993/CT-BGDĐT về tăng cường các giải pháp phòng, chống và xử lý kịp thời các vụ bạo lực học đường, bảo đảm an ninh, an toàn trường học tại các cơ sở giáo dục. Theo đó, thủ trưởng là người chịu trách nhiệm trực tiếp, toàn diện về an ninh, an toàn trong cơ sở giáo dục.

Chỉ thị cũng giao nhiệm vụ cho các trường xây dựng và triển khai Bộ Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục theo quy định của Bộ; thực hiện xây dựng và triển khai kế hoạch phòng, chống bạo lực học đường; chủ động phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và kịp thời xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý.

HẢI HẬU