Mục tiêu mà Quyết định này hướng tới là nhằm triển khai đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả các quy định pháp luật thủy sản; khắc phục các tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” trong năm 2023; góp phần quản lý, khai thác và phát triển bền vững ngành thủy sản vì lợi ích của người dân, của quốc gia; nâng cao vị thế, hình ảnh, trách nhiệm quốc tế của Việt Nam trong thực hiện các cam kết, điều ước quốc tế trong bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái biển bền vững; đảm bảo QP-AN, chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc…

Tại Quyết định này, Thủ tướng đã quy định rõ 6 nhóm trách nhiệm, giải pháp trọng tâm cần tập trung thực hiện đến tháng 5-2023 để sẵn sàng mọi điều kiện tốt nhất cho việc đón Đoàn Thanh tra của EC sang làm việc với Việt Nam về việc chấp hành các khuyến cáo của EC về khai thác IUU vào tháng 6 tới (theo dự kiến).

Theo đó, từ nay đến tháng 5-2023, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc TW ven biển, Thủ trưởng các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này sẽ nghiêm túc tập trung thực hiện hiệu quả các nhóm trách nhiệm, giải pháp trọng tâm sau:

Về thông tin truyền thông: Thực hiện chiến dịch thông tin truyền thông cả trong nước và trên diễn đàn quốc tế đảm bảo minh bạch, trung thực về nỗ lực chống khai thác IUU của Việt Nam. Đa dạng các hình thức tuyên truyền, tập huấn, phổ biến cho cộng đồng ngư dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan quy định về chống khai thác IUU.

Về khung pháp lý, cơ chế, chính sách: Rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật theo khuyến nghị của EC và đảm bảo phù hợp với tình hình thực tiễn theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Về quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá: Tiến hành thống kê toàn bộ số lượng tàu cá của địa phương, hoàn thành 100% việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) theo quy định. Cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Lập danh sách các tàu cá không tham gia khai thác thủy sản và các tàu nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU gửi các cơ quan chức năng và phân công cụ thể đơn vị, cá nhân theo dõi, quản lý.

Đồng thời, tiến hành kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại đồn/trạm biên phòng tuyến biển; kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra, vào tại cảng cá theo đúng quy định đảm bảo thiết bị VMS hoạt động liên tục 24/24 giờ từ khi tàu cá rời cảng đến khi cập cảng; theo dõi, giám sát 24/7 100% tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá.

Mặt khác, tiến hành xây dựng quy chế phối hợp giữa các địa phương để kiểm soát 100% tàu cá của tỉnh hoạt động trên địa bàn ngoài tỉnh, tàu cá của tỉnh khác cập cảng làm xác nhận nhưng thực hiện chứng nhận tại tỉnh khác. Xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ chủ tàu cá mua, lắp thiết bị VMS và cước phí thuê bao vệ tinh để duy trì hoạt động thiết bị VMS. Khẩn trương thành lập Kiểm ngư địa phương theo quy định của Luật Thủy sản năm 2017 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương theo thẩm quyền của tỉnh.

Về xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác: Cần thực hiện xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác theo hướng dẫn của Bộ NN&PTNT, đảm bảo 100% hồ sơ các lô hàng xuất khẩu sang thị trường EU và các thị trường khác có yêu cầu truy xuất được nguồn gốc nguyên liệu thủy sản khai thác.

Rà soát các điểm tàu cá cập bến bốc dỡ thủy sản khai thác (bến cá, cảng cá...) tổ chức giám sát, truy xuất nguồn gốc 100% sản lượng thủy sản khai thác được bốc dỡ tại địa phương. Đảm bảo 100% tàu cá có chiều dài lớn nhất từ cảng chỉ định; thuyền trưởng phải thông báo trước 1 giờ khi cập cảng chỉ định; kiểm tra, đối chiếu thông tin trong Nhật ký khai thác đảm bảo phù hợp với dữ liệu giám sát tàu cá.

Thực hiện kết nối phần mềm hệ thống kiểm soát thuỷ sản khai thác nhập khẩu với Cổng thông tin một cửa quốc gia; kiểm soát 100% sản phẩm thuỷ sản khai thác được nhập khẩu từ nước ngoài tuân thủ đầy đủ theo quy định của Hiệp định về các biện pháp quốc gia có cảng; có giải pháp kiểm soát chặt chẽ sản phẩm thủy sản khai thác nhập khẩu vào Việt Nam bằng tàu Container. Bố trí đủ nhân lực thủy sản, kiểm ngư, thú y tại cảng cá, cảng biển và Văn phòng thanh tra, kiểm soát nghề cá tại cảng cá đảm bảo kiểm tra, kiểm soát tàu cá, thủy sản từ khai thác trong nước, nhập khẩu.

Về thực thi pháp luật, xử lý vi phạm: Cần điều tra, xử lý 100% vụ việc tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý và xử phạt 100% các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng. Điều tra, củng cố hồ sơ, truy tố xét xử các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài để ngăn chặn, xử lý phục vụ công tác tuyên truyền, răn đe.

Mặt khác, mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và xử phạt nghiêm 100% hành vi khai thác IUU theo quy định. Xác minh, xử lý 100% các tàu cá không duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình theo quy định. Cập nhật 100% kết quả xử phạt hành vi khai thác IUU vào hệ thống phần mềm theo dõi, quản lý hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản.

Thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các cảng cá chỉ định, các đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình, các doanh nghiệp và tổ chức, cá nhân có liên nếu có vi phạm trong quá trình thực thi nhiệm vụ chống khai thác IUU.

Về lĩnh vực hợp tác quốc tế: Cần tổ chức đàm phán, ký kết và tổ chức thực hiện đường dây nóng giữa Việt Nam và In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Cam-pu-chia, Phi-líp-pin, Thái Lan, Trung Quốc để trao đổi thông tin, xử lý các vụ việc về tàu cá, ngư dân hai nước…

Hi vọng rằng, với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị từ TW đến địa phương, Việt Nam sẽ thực hiện hiệu quả các nhóm trách nhiệm, giải pháp trọng tâm kể trên; từng bước khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế theo khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU, gỡ bỏ thành công cảnh báo “Thẻ vàng” trong năm 2023…

Khánh Chi

• Triển khai Kế hoạch chống khai thác IUU, chuẩn bị làm việc với đoàn thành tra của EC lần thứ 4 *Phấn đấu gỡ “Thẻ vàng” đối với thuỷ sản khai thác của Việt Nam trong năm 2023
• Đoàn công tác của Bộ NN&PTNT làm việc với Hải Phòng về tình hình chống khai thác IUU
• Kết luận của Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Thọ kiểm tra tình hình thực hiện chống khai thác IUU tại Cảng cá Ngọc Hải
• Tăng cường thanh, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm khai thác IUU