Theo số liệu của Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thành phố, từ tháng 1 đến tháng 3-2020, toàn thành phố có 8.435 phụ nữ mang thai được tư vấn xét nghiệm HIV tại cơ sở sản khoa. Trong đó, trong đó có 3 trường hợp phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm HIV dương tính; 10 phụ nữ mang thai được điều trị ARV. Ngoài ra, trong 3 tháng đầu năm 2020, có 12 phụ nữ nhiễm HIV sinh con, trong đó có 10/12 trường hợp được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (1 trường hợp không kịp điều trị, 1 trường hợp từ chối điều trị), chiếm 83%; Có 12 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, trong đó 11 trẻ được điều trị dự phòng (1 trẻ bị chết), chiếm tỷ lệ 91,6%.

Tuy đạt được kết quả tích cực, song công tác phòng, chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con đang gặp nhiều thách thức. Hiện nay, tỷ lệ phụ nữ mang thai đã sinh con được làm xét nghiệm trước và trong quá trình mang thai còn thấp (ở mức 53%) khiến cho công tác dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con chưa phát huy hiệu quả cao nhất. Sự kỳ thị và phân biệt đối xử vẫn là rào cản cho việc tiếp cận dịch vụ phòng ngừa lây truyền mẹ con. Bên cạnh đó, việc phối hợp trong phòng, chống lây truyền mẹ con chuyển đầu mối sang hệ sức khỏe sinh sản thực hiện ở một số tỉnh còn lúng túng.

Hiện nay, nhờ sự phát triển của công tác điều trị, mà tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con đã giảm đáng kể. Ngay cả khi bố mẹ đều nhiễm HIV vẫn có thể sinh ra những đứa con hoàn toàn khỏe mạnh và không bị nhiễm HIV nếu mẹ sớm được dùng thuốc kháng vi-rút (ARV) và tuân thủ việc nuôi con theo hướng dẫn của cán bộ y tế.

Chính vì vậy, tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2020 vừa qua, Hải Phòng thực hiện chủ đề: “Điều trị thuốc ARV sớm cho mẹ - Sức khoẻ cho con”, với mục đích thúc đẩy sự tham gia của cả hệ thống chính trị và của toàn dân nhằm thực hiện mục tiêu “Giảm tỷ lệ trẻ nhiễm HIV từ mẹ xuống  dưới 2% vào năm 2020”, đã được đề ra trong chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Bên cạnh đó, nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, vợ của những người nhiễm HIV trong độ tuổi sinh đẻ… về lợi ích của xét nghiệm HIV sớm và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; Giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, tăng cường hỗ trợ của gia đình, xã hội trong dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Tháng cao điểm nhằm tuyên truyền về việc tăng cường cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con như: xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV cho phụ nữ mang thai, cung cấp thuốc ARV cho phụ nữ nhiễm HIV, bao gồm phụ nữ mang thai; đẩy mạnh các can thiệp và chất lượng các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con…

Thực hiện mục tiêu tăng cường sự tham gia của toàn xã hội nhằm giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con, trong thời gian qua, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS đã phối hợp các ban, ngành, đoàn thể địa phương tích cực truyền thông và cung cấp các dịch vụ chăm sóc và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; thường xuyên phối hợp tổ chức các hoạt động truyền thông trực tiếp, lưu động để cung cấp kiến thức, lợi ích và các biện pháp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, ưu tiên phụ nữ mang thai, phụ nữ trong tuổi sinh đẻ tại các phường trọng điểm HIV/AIDS; Tập trung truyền thông lợi ích của điều trị bằng thuốc kháng virut HIV (ARV) sớm ngay trong những tháng đầu của thai kỳ ở phụ nữ mang thai nhiễm HIV nhằm giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con; Tăng cường hoạt động khám, xét nghiệm nhằm phát hiện sớm phụ nữ mang thai nhiễm HIV, bảo đảm cung cấp dịch vụ đúng quy trình Bộ Y tế đã ban hành. Có cơ chế phối hợp, chuyển gửi hiệu quả giữa cơ sở phát hiện phụ nữ mang thai nhiễm HIV với cơ sở chăm sóc, điều trị HIV/AIDS, bảo đảm phụ nữ mang thai nhiễm HIV phải được điều trị ARV sớm để dự phòng lây truyền sang con…

Hồng Hải 

• Điều trị dự phòng hướng tới mục tiêu không còn người nhiễm HIV