Những chuyển biến tích cực

Hơn 6 năm qua, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các địa phương cả nước đã nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (khai thác IUU). Nhờ đó, Việt Nam đã và đang có những chuyển biến đáng kể trong lĩnh vực này.

Cụ thể, song song với hoàn thiện khung pháp lý, công tác quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá được các bộ, ngành, địa phương siết chặt. Thực hiện khuyến nghị của EC, Bộ NN & PTNT còn tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các tỉnh, thành ven biển rà soát lại toàn bộ số lượng tàu cá, cập nhật dữ liệu tàu cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase.

Đồng thời, cả nước tạm dừng việc cấp phép chấp thuận đóng mới cho tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên, tạm dừng cho phép cải hoán tàu cá có chiều dài dưới 15m thành tàu có chiều dài từ 15m trở lên từ ngày 20-12-2022; tổ chức điều chỉnh giảm số hạn ngạch Giấy phép khai thác thủy sản tại vùng ven bờ và vùng lộng sát thực với số tàu cá hiện có của từng địa phương. Tính đến nay, cả nước có 86.820 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên (giảm 9.789 chiếc so với năm 2019); trong đó, có 30.091 tàu cá có chiều dài từ 15m (giảm 1.206 chiếc so với năm 2019).

Cùng với đó, phần mềm cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia Vnfishbase được Việt Nam triển khai tại 31 tỉnh, thành phố có tàu tham gia khai thác hải sản. Thông tin dữ liệu tàu cá về đăng ký, cấp giấy phép khai thác được các địa phương cập nhật, khai thác thường xuyên trên phần mềm đã góp phần đáp ứng được cơ bản các yêu cầu về nghiệp vụ quản lý khai thác thủy sản.

Đáng chú ý, hệ thống giám sát tàu cá đã được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương và được chia sẻ, kết nối giữa các cơ quan, đơn vị chức năng liên quan và được theo dõi 24/24h. Tính đến hết tháng 8-2023, tỷ lệ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên của Việt Nam đạt 97,86% (28.753/29.381 chiếc).

Về chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác, thời gian qua, các địa phương cũng đã tổ chức triển khai nghiêm túc theo Luật Thủy sản, Hiệp định về các biện pháp quốc gia có cảng (Hiệp định PSMA) và cơ bản đáp ứng yêu cầu đặt ra. Việc truy xuất thủy sản khai thác trong nước được kiểm soát theo chuỗi qua cơ chế xác nhận, chứng nhận nguồn gốc đảm bảo thống nhất với hồ sơ kiểm soát tàu ra vào cảng, tại các cảng cá chỉ định, chứng nhận tại Chi cục Thủy sản, cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm soát nguyên liệu tại các nhà máy chế biến. Thủy sản khai thác nhập khẩu từ nước ngoài cũng luôn đảm bảo theo quy định của pháp luật Việt Nam và Hiệp định PSMA.

Bên cạnh đó phải kể tới công tác thực thi pháp luật và xử lý vi phạm. Thời gian qua, các lực lượng như: Kiểm ngư, Hải quân, Biên phòng, Cảnh sát biển và Thanh tra thủy sản đã mở hàng loạt đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá khai thác sai vùng, khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, nhất là tại các khu vực vùng biển giáp ranh, chồng lấn chưa phân định. Chỉ tính riêng từ năm 2020 đến nay, cả nước đã xử phạt trên 4.000 vụ với tổng số tiền xử phạt trên 110 tỷ đồng.

Tiếp tụctriển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được kể trên, Việt Nam vẫn còn một số tồn tại, hạn chế chậm được khắc phục theo các khuyến nghị của EC đối với hải sản khai thác.

Để đạt được kỳ vọng đặt ra là phấn đấu gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC tại đợt thanh tra lần thứ 4 dự kiến vào tháng 10 tới, thực hiện nghiêm ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang – Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU tại Hội nghị trực tuyến thúc đẩy các giải pháp chống khai thác IUU vào sáng 29-8 vừa qua, các địa phương ven biển của cả nước đang gấp rút cùng các bộ, ngành, với quyết tâm chính trị cao nhất, triển khai quyết liệt các nhóm giải pháp trọng tâm nhằm khắc phục hiệu quả những tồn tại, hạn chế đã được EC chỉ ra.

Trong đó, trọng tâm là không để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU ở vùng biển nước ngoài; gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng với kết quả thực hiện. 

Toàn bộ các tàu cá phải thực hiện đúng quy định bật thiết bị VMS khi tham gia khai thác hải sản, đồng thời hoàn thành 100% đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản cũng như cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Các địa phương kiểm soát chặt chẽ lượng tàu cá ra vào cảng, xuất/nhập bến; giám sát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác, bốc dỡ qua cảng nhất là tuân thủ thủ nghiêm quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình hợp thức hóa hồ sơ các lô hàng xuất khẩu sang thị trường Châu Âu…

Cùng với đó, Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác IUU ở vùng biển nước ngoài. Bộ NN& PTNT tiếp tục tổ chức các đoàn công tác kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc địa phương khắc phục các tồn tại, hạn chế, thực hiện nghiêm các quy định về chống khai thác IUU; xây dựng kế hoạch tổng thể tiếp, làm việc với Đoàn Thanh tra của EC sang Việt Nam thanh tra thực tế lần thứ 4 vào tháng 10 tới.

Bình Huệ

• Gỡ “thẻ vàng” của EC: Cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt và mạnh tay
• Tăng cường công tác công an, góp phần tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” IUU
• Việt Nam phấn đấu gỡ “thẻ vàng” của EC đối với hải sản khai thác trong tháng 10-2023
• Hải Phòng cùng cả nước quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC đối với hải sản khai thác
• 6 nhóm trách nhiệm, giải pháp trọng tâm nhằm gỡ “thẻ vàng” của EC đối với hải sản khai thác của Việt Nam
• Triển khai Kế hoạch chống khai thác IUU, chuẩn bị làm việc với đoàn thành tra của EC lần thứ 4 *Phấn đấu gỡ “Thẻ vàng” đối với thuỷ sản khai thác của Việt Nam trong năm 2023
• Chuyện thời cuộc: “Gỡ thẻ vàng” IUU
• Gỡ thẻ vàng của EC đối với các sản phẩm thủy sản khai thác:Những kết quả được ghi nhận ở Hải Phòng